Nâng cao chất lượng dạy nghề sửa chữa laptop

Dạy nghề sửa chữa laptop có thể cho biết hệ thống dạy nghề ở Việt Nam được quy định như thế nào?

- Đào tạo nghề hiện được chia theo ba cấp trình độ: sơ cấp nghề, trung cấp nghề và cao đẳng nghề. Theo đó, sơ cấp nghề thường được đào tạo từ 3 tháng đến 1 năm, trung cấp nghề học kéo dài từ 1- 2 năm, chương trình đào tạo cao đẳng nghề được thực hiện từ 2- 3 năm.
“Nếu không có một đội ngũ nhà giáo có chất lượng, thì không bao giờ chúng ta có chất lượng giáo dục”
Đó là khẳng định của TS Nguyễn Tùng Lâm – Chủ tịch Hội tâm lí Giáo dục Hà Nội. TS Lâm cho biết, chất lượng giáo dục phụ thuộc nhiều yếu tố, trong đó có cơ sở vật chất, cơ chế quản lý, chương trình sách giáo khoa, đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lí; vấn đề thi cử và đánh giá… Và để giải quyết bài toán chất lượng cho giáo dục là phải giải quyết đồng bộ các vấn đề trên.
Không ai có thể thay thế được ông thầy

PV: Thưa ông, trong việc nâng cao chất lượng giáo dục thì vai trò đổi mới của người thầy có tầm quan trọng như thế nào?

TS Nguyễn Tùng Lâm: Người thầy Phải thực sự thay đổi, tôi nói thật chương trình sách giáo khoa có thể kém nhưng ông thầy giỏi vẫn có thể xử lí được. Không ai thay thế ông thầy được, nói thực sự thay đổi là chúng ta muốn đồng bộ người thầy giỏi chứ không chỉ khoe một vài người giỏi là xong, cũng như hiện nay chúng ta cần một nền giáo dục chứ không phải cần vài em đi thi quốc tế. Chúng ta phải có một nền giáo dục để đảm bảo cho con người đi vào cuộc sống.

Trong khi xã hội đang kém phát triển phải đẩy giáo dục lên trước, giáo dục phải đi trước để đẩy xã hội chứ không phải xã hội chi phối giáo dục. Hàn Quốc và Nhật Bản là những nước đi trước về giáo dục đều giải quyết những vấn đề đó, họ thấy được tầm quan trọng của giáo dục.

Học nghề sủa chữa vi tính  về chất lượng đội ngũ người thầy trong giai đoạn hiện nay. Theo ông, muốn nâng cao chất lượng giáo dục thì yếu tố người thầy không thể thiếu và cần sớm muộn phải đào tạo lại.
Hiện nay chúng ta đang nói giáo dục toàn diên: nhà trường không chỉ dạy chữ, trao kiến thức mà còn bồi dưỡng nhân cách của người học. Có hai yếu tố để bồi dưỡng: Thứ nhất, không ai có thể thay thế người thầy, nếu chỉ tri thức không thì Internet có thể hỗ trợ, nhưng còn đánh vào tình cảm để tác động chuyển hóa những nhận thức thành hành vi, thành những việc làm cụ thể thì người thầy đảm nhận công việc này.

Sách vở không thay được ông thầy, Internet không thay được ông thầy và như thế vai trò của ông thầy càng lớn. Nước ngoài cho phép gia đình tự dạy lấy con nhưng đâu có phải làm được mãi? Quan điểm của tôi là không thay thế được ông thầy.

Đánh giá năng lực thực chất của người thầy hiện nay, tỉ lệ người thầy giỏi có còn nhiều không thưa ông?

TS Nguyễn Tùng Lâm: Hiện nay bảo ít học sinh đi thi sư phạm vì sao? Vì không chịu được ảnh hưởng từ ông thầy, ngày xưa thế hệ của chúng tôi hình ảnh người thầy chiếm soán hết trong tâm tưởng của mỗi học sinh, thần tượng của học sinh ngày xưa chính là những người thầy, lúc đó làm gì có Internet, làm gì có phim ảnh mà chỉ có hình ảnh của ông thầy.

Nhưng số ông thầy giỏi hiện nay ít vì không có người giỏi vào sư phạm vì không có các chế độ, không cho phép người thầy lăn lộn với nghề.

Chưa có điều tra khoa học nào về tiêu chuẩn phát triển nghề nghiệp cho toàn thể đội ngũ nhà giáo ở tất cả các ngành học, cấp học. Tuy vậy bằng thực tế quản lý của các trường học phổ thông tôi có phân loại đội ngũ nhà giáo đang giảng dạy ở các trường phổ thông thành 4 loại:

Loại 1: Những nhà giáo giỏi chuyên môn có năng lực sư phạm luôn chủ động sáng tạo, say mê yêu nghề, trong điều kiện nào họ đều là người đi đầu kiên trì đổi mới nội dung phương pháp giảng dạy luôn lôi cuốn khích lệ học sinh. Họ luôn là những nhà giáo mẫu mực, thực hiện lời dạy chủ tịch Hồ Chí Minh “Dù khó khăn đến đâu cũng phải thi đua dạy tốt, học tốt”.

Loại 2: Những nhà giáo có năng lực chuyên môn, năng lực sư phạm nhưng không nhiệt tình, không tự giác, không say mê với nghề như loại 1. Họ có thể làm tốt tùy hoàn cảnh không thường xuyên.

Loại 3: Năng lực chuyên môn, năng lực sư phạm còn có nhiều hạn chế nhưng về mặt ý thức họ là người nghiêm túc cố gắng làm hết sức mình nhưng kết quả giảng dạy, giáo dục đều không đạt đến điều mong muốn, không thể đáp ứng nổi yêu cầu “đổi mới toàn diện, triệt để giáo dục” hiện nay.

Nếu loại 1 và 2 chỉ chiếm số ít trong các nhà trường, loại 3 là loại chiếm số đông ở các nhà trường

Loại 4: là loại nhà giáo có hạn chế cả về năng lực lẫn phẩm chất hoặc có năng lực nhưng phẩm chất kém. Tham gia tạo ra những tiêu cực cho ngành nhiều hơn là đóng góp tích cực. Loại nhà giáo này tuy không nhiều trong mỗi nhà trường nhưng phải sớm được thanh lọc khỏi các nhà trường.

Nên 4 loại nhà giáo trong các nhà trường hiện nay, để thấy ngành giáo dục đào tạo phải sớm có cơ chế chính sách khích lệ, quản lý thế nào để loại 2 nhanh chóng thành loại 1 và phải tổ chức đào tạo lại, trang bị lại kiến thức, phương pháp cho số đông nhà giáo ở loại 3. Chúng ta mới có thể thực hiện yêu cầu “đổi mới toàn diện, triệt để” mới tạo chất lượng bền vững cho giáo dục Việt Nam.

Đừng là thế hệ người thầy “ngoan ngoãn”

Như ông đã phân thành 4 loại đội ngũ nhà giáo, vậy những hạn chế ở đây được nhìn nhận như thế nào thưa ông?

TS Nguyễn Tùng Lâm: Có 3 hạn chế cơ bản. Thứ nhất: Số đông nhà giáo chưa thể hiện được đặc trưng nghề nghiệp của mình: đó những người luôn khát khao học hỏi, luôn mong muốn làm giàu tri thức khoa học, tri thức đời sống cho bản thân, luôn là tấm gương, là “thần tượng” của học trò. Họ luôn là tấm gương sống về học suốt đời, luôn chủ động sáng tạo khi tiếp cận mọi đối tượng học sinh.

Nghề dạy học muốn thành công phải nắm được tâm sinh lý đối tượng mình dạy, mình giáo dục. Những nguyên tắc, phương pháp giáo dục giáo viên ít chú ý vận dụng tính thực tế. Đặc biệt phải từ thực tiễn giảng dạy, giáo dục mỗi người lại tự đúc rút cho mình những bài học kinh nghiệm, tự nâng cao năng lực trình độ. Điều này số đông giáo viên ít quan tâm, ít làm được.

Có thể trong nhà trường sư phạm bộ môn Tâm lí giáo dục đã không được coi trọng, chưa được coi là môn chính để đào tạo tay nghề cho giáo viên mà chỉ được đối xử như một môn chung như: Lịch sử Đảng, triết học… Khi ra trường rồi, các trường phổ thông lại không đào tạo, chỉ trông chờ giáo viên tự học.

Thứ hai: Số đông nhà giáo mắc bệnh nghề nghiệp: chạy theo lý thuyết kinh điển, bám vào tri thức có sẵn trong sách giáo khoa (mặc dù nó đã lạc hậu cả về khoa học lẫn thực tiễn) không gắn với thực tiễn đời sống, luôn cho mình là đúng coi thường những đóng góp của đồng nghiệp, khó chịu với những thắc mắc của học sinh. Luôn nói nhiều, không chịu lắng nghe, luôn đổ lỗi cho học sinh, cho cha mẹ học sinh và nhà trường, đồng nghiệp, còn bản thân luôn cho là hoàn hảo.

Thứ ba: Số đông giáo viên chưa thực hiện đổi mới phương pháp giảng dạy, phương pháp giáo dục là do coi thường những đợt tập huấn, huấn luyện nghiệp vụ của từng trường hoặc cơ quan quản lí giáo dục tổ chức. Cũng có lỗi của người tổ chức là chưa thiết thực, còn hình thức, số đông giáo viên không coi trọng nghề của mình bằng chính việc không thực hiện được tính chuyên nghiệp của nghề giáo, dễ tự do tùy tiện, ngẫu hứng, không chịu theo những qui trình chuẩn mực chặt chẽ. Tùy tiện khác xa với linh hoạt và sáng tạo của nghề giáo.

Hạn chế đã quá rõ nhưng theo quan điểm riêng của ông chúng ta cần làm gì để “sốc” lại đội ngũ còn yếu kém này?

TS Nguyễn Tùng Lâm: Việc đánh giá ông thầy không chỉ ở đạo đức mà ông thầy phải có tay nghề. Chúng ta phải tạo ra những thế hệ nhà giáo có tay nghề làm việc hết sức chuyên nghiệp, đủ năng lực đáp ứng đổi mới giáo dục chứ không phải là một thế hệ những ông thầy “ngoan ngoãn” mà không thay đổi được học trò.

Quan điểm của tôi là phải bồi dưỡng lại 100% đội ngũ về mặt tay nghề, cách bồi dưỡng cũng phải thay đổi, dùng người giỏi để bồi dưỡng, không phải chỉ bồi dưỡng lí thuyết. Hiện nay chúng ta bồi dưỡng giáo viên vẫn là bồi dưỡng lí thuyết chứ không phải tay nghề, nói là đổi mới thì phải dạy cho người ta tay nghề, xem là có làm được với chương trình đó không

- Để được công nhận là một trường trung cấp cần tuân thủ rất nhiều quy định chặt chẽ do thủ trưởng cơ quan quản lý nhà nước về dạy nghề ở trung ương quy định. Trong này bao gồm rất nhiều điều kiện từ cơ sở vật chất, khả năng tài chính đến đội ngũ giảng viên. Nhưng cách đơn giản nhất để phân biệt giữa trường và trung tâm là chương trình học ở trường trung cấp phải từ 1 năm trở lên, cơ sở nào chỉ đào tạo chương trình dưới 1 năm thì không được công nhận là trường.

Sinh viên muốn trở thành “bếp trưởng” cần phải có thời gian rèn luyện.
- Hiện nay có một số công ty được thành lập và tự ý đào tạo trái phép. Vậy theo bà là như thế nào?

- Gốc rễ của vấn đề là do sự quản lý lỏng lẻo của các cơ quan chức năng. Việt Nam hiện vẫn đối mặt với ngày càng nhiều các trò lừa đảo, nhất là của các công ty ma lập lờ việc đào tạo giáo dục để hoạt động thu tiền. Các công ty này đã lợi dụng chuyện đăng ký thêm chức năng giáo dục nghề nghiệp do Sở Kế hoạch đầu tư cấp giấy để hoạt động quảng cáo, tuyển sinh và đào tạo trái phép dưới đủ mọi hình thức. Khi sức hút của các trường trung cấp nghề ngày càng cao thì một số trung tâm dạy nghề cũng tự nhận mình là trường để thu hút học viên, tăng thêm doanh số. Mà một khi bạn làm giáo dục mà nhắm tới mục đích kinh doanh thì theo tôi lúc ấy nó không còn là giáo dục đơn thuần nữa, và người chịu thiệt thòi nhất chính là người học.

Giáo dục không phải nhằm mục đích kinh doanh mà để tạo ra nguồn lực tương lai cho đất nước.
- Theo bà những khẩu hiệu quảng cáo như “số 1 Sài Gòn”, ” trường hiện đại nhất”… hiện đang được quảng cáo tràn lan có đúng thật chất?

- Việc sử dụng những cụm từ như vậy rất dễ gây hoang mang, ngộ nhận cho người học và là một kiểu quảng cáo tuyển sinh không lành mạnh. Nhà nước cũng đã có quy định về việc cấm sử dụng các từ ngữ “nhất”,“duy nhất”,“tốt nhất”,“số một” hoặc từ ngữ có ý nghĩa tương tự mà không có tài liệu hợp pháp chứng minh theo quy định của Bộ Văn hóa, thể thao và du lịch. Quan điểm của tôi là nhất hay nhì, giỏi hay dở thì chỉ có người học mới kiểm chứng được. Mình quảng cáo không đúng những gì mình có thì càng gây hậu quả tiêu cực. Bản thân tôi thích nghe người học khen về trường mình hơn là mình tự khen.

Ý thức và tay nghề của mỗi sinh viên đánh giá được chất lượng đào tạo.
- Để chọn một trường có uy tín trong đào tạo nghề, học viên phải dựa vào đâu?

- Cái quan trọng là phải tỉnh táo. Bây giờ là thời đại công nghệ, bạn cần tham khảo từ nhiều phía để có thể có được thông tin đầy đủ nhất. Theo tôi, trước hết bạn nên tìm hiểu thông tin trên Internet, đặc biệt là website chính thức. Sau khi có được thông tin khái quát rồi, hãy bỏ thời gian lên trực tiếp tại trường để tìm hiểu thêm và nhất là bạn nên yêu cầu trường đưa ra các giấy tờ pháp lý cũng như các mẫu bằng cấp, chứng chỉ để xác định xem sự thật có giống như các trường quảng cáo hay không. Học nghề là con đường để đảm bảo tương lai, vậy nên hãy tìm tới các trường uy tín để tránh bị tiền mất tật mang.